AMÉLIA MUGE & ΜΙΧΑΛΗΣ ΛΟΥΚΟΒΙΚΑΣ
ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ / Δίαυλοι
VIII. ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΕΝΔΕΙΑΣ
.
● Χωρίς θεούς ● Εμείς ● Ξόρκι
● Τα νησιά τού Αιγαίου
● Ο χαμός τής Ελλάδας
● Μιλάμε για ίσκιους (Δημοκρατία)
● Μια αρχή
.
/PORTUGUÊS/ ARCHiPELAGOS • VIII. EM TEMPO DE INDIGÊNCIA
/ENGLISH/ ARCHiPELAGOS • VIII. IN TIMES OF INDIGENCE

ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ / Δίαυλοι: AMÉLIA MUGE & ΜΙΧΑΛΗΣ ΛΟΥΚΟΒΙΚΑΣ
Hélia Correia: Η τρίτη αθλιότητα & Αγανάκτηση (αποσπάσματα)
• Απόδοση στα ελληνικά: Μιχάλης Λουκοβίκας
17. Χωρίς θεούς
– Hélia Correia / Amélia Muge
• Ενορχήστρωση: A. Muge, António José Martins, Μιχάλης Λουκοβίκας
Άραγε […] τι χρησιμεύουν
οι ποιητές μας στης ένδειας τις εποχές;
[…] χωρίς θεούς, δίχως έστω να νιώθουμε
Την απουσία τους, έτσι γεννιόμαστε,
Κι έχοντας μείνει δίχως μνήμη,
Τα πάντα αποξηραίνουμε κι απομυζούμε,
Κι ας είμαστε χορτάτοι, ό,τι υπάρχει
Μες στα σπλάχνα τής γης μας, τη λέμφο της,
Αυτήν που οι Αργοναύτες επίσης είδαν
Να εκκρίνεται, σαν αίμα, από τα βράχια
Όταν όλα τραγουδούσαν και λαβώνονταν.
• Φωνή: A. Muge / Φωνητικά: Maria Monda, A. Muge • Βιολί: Κυριάκος Γκουβέντας
Κ. μπάσο: António Quintino / Κρουστά: José Salgueiro
●
● Hélia Correia (γεννημένη το 1949): Πορτογαλίδα μυθιστοριογράφος, θεατρική συγγραφέας και ποιήτρια. Έχει αναπλάσει ελληνικούς μύθους από την σκοπιά ηρωίδων, όπως η Αντιγόνη, η Ελένη, και η Μήδεια. Η ενότητα Στην εποχή τής ένδειας βασίζεται κυρίως στο πολυσήμαντο ποίημά της, Η τρίτη αθλιότητα (2012), όπου ακολουθεί τα χνάρια τού Hölderlin και αποτίει φόρο τιμής στην Ελλάδα. Το 2015 τής απονεμήθηκε το Βραβείο Camões, η σπουδαιότερη λογοτεχνική διάκριση στον πορτογαλόφωνο κόσμο, και το αφιέρωσε στην Ελλάδα, όπου γεννήθηκε η ποίηση, χωρίς την οποία δεν θα είμαστε τίποτε και δεν θα είχαμε τίποτε, όπως είπε στην ομιλία της, κλείνοντας με την αναφώνηση: Ζήτω η Ελλάδα! Είναι, λοιπόν, δυο φορές κρίμα που κανείς εδώ δεν ενδιαφέρεται για την έκδοση της Τρίτης αθλιότητας στην Ελλάδα. Αυτό πια είναι μια… τέταρτη αθλιότητα από την πλευρά μας! ● Αργοναύτες: ήρωες της ελληνικής μυθολογίας που, πριν από τον Τρωικό πόλεμο, γύρω στο 1300 ΠΚΕ, ακολούθησαν τον Ιάσονα στην Κολχίδα, στις ακτές τού Εύξεινου πόντου, στη σημερινή Αμπχαζία και δυτική Γεωργία, κατά την εκστρατεία του για το Χρυσόμαλλο δέρας. Το όνομά τους προέρχεται από το πλοίο τους, την Αργώ, που με τη σειρά της ονομάστηκε έτσι από τον ναυπηγό της, τον Άργο. Αργοναύτες λοιπόν σημαίνει ναύτες τής Αργώς. ● Παραπλέοντας την ανατολική Φρυγία, αντιμετώπισαν θύελλες και, ακολουθώντας τη συμβουλή ενός προφήτη, ανέβηκαν στο Δίνδυμον όρος, ιερό τόπο τής μητέρας τού βουνού, Κυβέλης, που οι Έλληνες ταύτιζαν με την Ρέα. Εκεί θυσίασαν στη Δινδυμηνή μητέρα και, με εντολή τού Ορφέα, περιστρέφονταν σε πολεμικό χορό αναπηδώντας και χτυπώντας τις ασπίδες με τα σπαθιά… Κι από τότε οι Φρύγες εξευμενίζουν την Ρέα με ρόμβους και τύμπανα. Και η θεά ανταποκρίθηκε: τα δένδρα απέκτησαν καρπούς, άνθη φύτρωσαν στη γη, και άγρια ζώα πλησίασαν κουνώντας την ουρά τους. Κι έκανε κι άλλο θαύμα· επειδή προηγουμένως το Δίνδυμο ήταν άνυδρο, αλλά τότε ξεχύθηκε από την κορυφή αστείρευτο νερό· και έκτοτε οι κάτοικοι της περιοχής ονομάζουν το ρυάκι Κρήνη τού Ιάσονα. Τότε προς τιμήν τής θεάς έκαναν συμπόσιο στο όρος των Άρκτων, υμνώντας τη σεβάσμια Ρέα· και το πρωί που οι άνεμοι κόπασαν, έφυγαν από το νησί κωπηλατώντας. (Ἀπολλώνιος Ῥόδιος, Ἀργοναυτικά)
… ἄμυδις δὲ νέοι Ὀρφῆος ἀνωγῇ
σκαίροντες βηταρμὸν ἐνόπλιον ὠρχήσαντο,
καὶ σάκεα ξιφέεσσιν ἐπέκτυπον… Ἔνθεν ἐσαιεὶ
ῥόμβῳ καὶ τυπάνῳ Ῥείην Φρύγες ἱλάσκονται.
… Ἡ δὲ καὶ ἄλλο
θῆκε τέρας· ἐπεὶ οὔτι παροίτερον ὕδατι νᾶεν
Δίνδυμον, ἀλλά σφιν τότ᾽ ἀνέβραχε διψάδος αὔτως
ἐκ κορυφῆς ἄλληκτον· Ἰησονίην δ᾽ ἐνέπουσιν
κεῖνο ποτὸν Κρήνην περιναιέται ἄνδρες ὀπίσσω.
Καὶ τότε μὲν δαῖτ᾽ ἀμφὶ θεᾶς θέσαν οὔρεσιν Ἄρκτων,
μέλποντες Ῥείην πολυπότνιαν· αὐτὰρ ἐς ἠὼ
ληξάντων ἀνέμων νῆσον λίπον εἰρεσίῃσιν.

Hélia Correia, A Terceira Miséria: το εξώφυλλο κοσμεί ο Παρθενώνας
18. Εμείς
– Hélia Correia / Μιχάλης Λουκοβίκας
• Ενορχήστρωση: Μ. Λουκοβίκας
Εμείς, οι εγκαταλειμμένοι, που ούτε καν
Ξέρουμε να εξευμενίσουμε, με ποιον τρόπο
Και ποιον,
Εμείς, οι αποσβολωμένοι,
Συναδέλφοι των ακτημόνων, εμείς,
Οι αυριανοί λιμοκτονούντες,
Βάρβαροι με τα πέλματα στην πίσσα,
Καταπίνοντας πετρέλαιο, πώς μπορεί
Ξανά η πλατεία,
Η Αγορά, να μας σμίξει;
• Φωνή: Amélia Muge / Φωνητικά: Maria Monda, A. Muge • Κιθάρα: Δημήτρης Μυστακίδης
Κ. μπάσο: António Quintino / Κρουστά: José Salgueiro / Πιάνο: Filipe Raposo
●
● Αγορά: ένα κεντρικό σημείο των αρχαίων ελληνικών πόλεων. Κατά λέξη σημαίνει συνέλευση, τόπος συγκέντρωσης. Η Αγορά ήταν το κέντρο τής πολιτικής, καλλιτεχνικής, πνευματικής, και αθλητικής ζωής τής πόλης. Αργότερα, εξυπηρέτησε και ως οικονομικό κέντρο, ως εμπορική αγορά, όπου οι έμποροι είχαν πάγκους ή καταστήματα για να πωλούν τα προϊόντα τους. Αυτό τράβηξε το ενδιαφέρον των τεχνιτών που έστησαν εργαστήρια στην περιοχή. Από αυτήν τη δίττή λειτουργία τής Αγοράς ως πολιτικός και εμπορικός χώρος προέρχονται τα δυο ελληνικά ρήματα ἀγορεύω (μιλώ δημόσια), και ἀγοράζω (ψωνίζω).

Αναπαράσταση της Αγοράς τής αρχαίας Αθήνας στην εποχή τού Περικλή
19. Ξόρκι
– Hélia Correia / Amélia Muge
• Ενορχήστρωση: António José Martins, Filipe Raposo
Εκείνοι – που δεν υπάρχουν
Και μας αφήσαν φοβισμένους, μόνους,
Δίχως τα σωστά εργαλεία,
Δίχως και σκέψη,
Δίχως τους θεούς τους κυκλοθυμικούς
Που διάλεγαν πλευρές και στους πολέμους.
Μεταλλαγμένοι σε χοίρους, από ξόρκι,
Από εμπάθεια,
Για την ακρίβεια
Όπως και στην Οδύσσεια,
Αγνοούμε
– και οι Έλληνες ξεχάσαν –
Πώς γίνεται το ξόρκι
Να λυθεί;
Πειραματισμοί
– Amélia Muge
Του χοίρου το αυτί
Κι ένα κορόιδο
Ποντικομάτι
Κλαρί στραβό
Το ράμφος μισό μιας σταρήθρας
Συν δενδρολίβανο
Σπειρί ροδιού
Νύχι κουτσού
Βατράχου πόδι
Γλώσσα γιαγιάς, μάλλον φιδίσια
Με λίγο φτύσμα
Κορφή από κάκτο
Λέπι ψαριού
Τρίχωμα γάτας
Φτερά από μύγα ένα ματσάκι
Χιλιάρα “χήνα”
Πέτσινο τσέκι
Μια τρύπια δεκάρα
Ρέψιμο τραπεζίτη
Ο ιδρώτας όλος μιας χρονιάς
• Φωνή, φωνητικά εφέ, απαγγελία: A. Muge
• Κρουστά: José Salgueiro, A.J. Martins
Συνθετητές: F. Raposo
● Οδύσσεια: βλέπε Όμηρος στο ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ • VII. ΝΗΣΙΑ ΤΗΣ ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ.
●
20. Τα νησιά τού Αιγαίου
– Hélia Correia / Μάνος Αχαλινωτόπουλος, Amélia Muge
– Ελεύθερος αυτοσχεδιασμός:
Χάρης Λαμπράκης, Μ. Αχαλινωτόπουλος, A. Muge, Κυριάκος Γκουβέντας
• Ενορχήστρωση: Μιχάλης Λουκοβίκας
Μόνον μετά […]
Κείνος εκεί που ήταν σαν αγρίμι […]
Αισθάνθηκε το ουρλιαχτό που εξέπεμπαν
Όλα τα νησιά, με τις ακτές τους
Και τα έρημά τους δάση. […]
[…] Ναι, αυτή ήταν
Η πρώτη αθλιότητα, η απουσία
Των θεών. Η δεύτερη, ο θάνατός τους,
Με άγγελμα σαν πέθανε ο Πάνας
Το μοιρολόι των δασών, την κραυγή
Τού θρήνου των νήσων τού Αιγαίου. […]
Άραγε […] τι χρησιμεύουν
οι ποιητές μας στης ένδειας τις εποχές;
• Απαγγελία: H. Correia / Φωνή: A. Muge / Φωνητικοί αυτοσχεδιασμοί: Μ. Αχαλινωτόπουλος, A. Muge
• Οργανικοί αυτοσχεδιασμοί: Χ. Λαμπράκης, νέυ· Μ. Αχαλινωτόπουλος, κλαρίνο· Κ. Γκουβέντας, βιολί
Ίσο: Κ. Γκουβέντας, βιόλα· António Quintino, κ. μπάσο· Catarina Anacleto, τσέλο
●
● Νησιά τού Αιγαίου: βλέπε ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ • I. ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟ ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ. ● Παν: θεός τής άγριας φύσης, των βοσκών και των κοπαδιών, των βουνών, και της βουκολικής μουσικής, συνδεόμενος με τη γονιμότητα και την άνοιξη. Είχε καπούλια, πόδια και κέρατα τράγου, όπως και οι σάτυροι. Τον θεωρούσαν και θεό τής θεατρικής κριτικής. Το όνομά του προέρχεται από το ρήμα πάειν (βόσκω). Η λέξη πανικός βγαίνει από το όνομά του, λόγω του φόβου που ένιωθαν ξαφνικά οι άνθρωποι στα βουνά ακούγοντας παράξενους θορύβους ζώων. Η Σύριγξ, νύμφη γνωστή για την αγνότητά της, πανικοβλήθηκε όταν την καταδίωκε ο Πάνας με ‘άγριες’ διαθέσεις. Για να ξεφύγει μεταμορφώθηκε σε καλαμιά που έβγαζε έναν επίμονο, ανατριχιαστικό ήχο καθώς αυτός ξεφυσούσε πάνω της απογοητευμένος. Τότε έκοψε την καλαμιά κι έφτιαξε το πρώτο πολύαυλο πνευστό που από τη νύμφη ονομάστηκε σύριγξ, ή και αυλός τού Πανός. Ο Πάνας κατέστη σημαντική μορφή στο κίνημα του ρομαντισμού κατά τον 18ο και 19ο αιώνα, καθώς επίσης και στο κίνημα του νεοπαγανισμού τού 20ου αιώνα.

Σύριγξ-αυλός τού Πανός σε ρωμαϊκό νόμισμα της εποχής τού Γορδιανού Γ’ (238 ΚΕ) που βρέθηκε στην Πέλλα τής Μακεδονίας.
21. Ο χαμός τής Ελλάδας
– Hélia Correia / Μιχάλης Λουκοβίκας
• Ενορχήστρωση: Μ. Λουκοβίκας
Εμείς, οι αθέοι, οι μονοθεϊστές,
Εμείς, που υποβαθμίζουμε το κάλλος
Σε ασήμαντα έργα, εμείς, φτωχοί μεν
Μα λουσάτοι, φτωχοί μα βολεμένοι,
Που τον εαυτό μας τον εξαπατούμε
Κοιτάζοντας επάνω, προς τους πύργους,
Με τ’ όνειρο εμείς να ζούμε εκεί,
Ένδοξοι αετοί, μα δίχως φτερά,
Πονούμε, ναι, για την ίδια ακριβώς ένδεια,
Τον χαμό τής Ελλάδας.
• Φωνή: Amélia Muge / Φωνητικά: Maria Monda, A. Muge • Βιολί: Κυριάκος Γκουβέντας
Κιθάρα: Δημήτρης Μυστακίδης / Κλαρίνο: Μάνος Αχαλινωτόπουλος / Κ. μπάσο: António Quintino
Κρουστά: José Salgueiro / Νέυ: Χάρης Λαμπράκης / Πιάνο: Filipe Raposo
●

Ελλάδα: ερείπια στην ομίχλη…
● Αθεϊσμός: έλλειψη ή απόρριψη της πίστης περί ύπαρξης θεοτήτων. Το αντίθετό του είναι ο θεϊσμός, η πίστη πως τουλάχιστον μια θεότητα υπάρχει. Η ετυμολογική ρίζα τού όρου μάς πάει πίσω, πριν από τον 5ο αιώνα ΠΚΕ, στην αρχαία ελληνική λέξη ἄθεος, δηλαδή χωρίς θεό ή θεούς. Ο όρος αθεϊσμός αρχίζει να χρησιμοποιείται ευρύτερα από τον 16ο αιώνα. ● Μονοθεϊσμός: η πεποίθηση στην ύπαρξη μόνον ενός θεού που δημιούργησε τον κόσμο, είναι παντοδύναμος και αναμιγνύεται στα εγκόσμια. Διάκριση μπορεί να γίνει ανάμεσα στον αποκλειστικό και τον πανενθεϊστικό μονοθεϊσμό που, αν και αναγνωρίζει διάφορους ξεχωριστούς θεούς, θεωρεί πως υπάρχει κάποια υποφώσκουσα ενότητα. Ο μονοθεϊσμός διαφέρει από τον ενοθεϊσμό, που λατρεύει μεν έναν θεό αλλά χωρίς να αρνείται το δικαίωμα των άλλων να λατρεύουν διαφορετικούς ισάξιους θεούς, ή και από τον μονολατρισμό, που δεν αρνείται την ύπαρξη διαφόρων θεών αλλά λατρεύει μόνον έναν.

22. Μιλάμε για ίσκιους(Δημοκρατία)
– Hélia Correia / Ludwig van Beethoven
• Προσαρμογή/Ενορχήστρωση: Μιχάλης Λουκοβίκας
Τρίτη Συμφωνία (Ηρωική), Δεύτερη Κίνηση, πρώτο μέρος
Marcia funebre, Adagio assai, Sotto voce (1804)
Ναι, μιλάμε για ίσκιους. Πράγματι,
Εκάψαμε τα πάντα: την Αλεξάνδρεια
Τους σοφούς, και τις γυναίκες, […]
Τη μεγάλη καρδιά. Έχουμε στους ώμους
Τα εργαλεία των ολετήρων,
[…] : την αλαζονεία
Απ’ την οποία η Δύση πλέον έχει χαθεί.
Αυτή είναι η τρίτη αθλιότητα, […].
Κείνων που πια δεν ακούνε, δεν ρωτούνε.
[…] δεν θυμούνται. Και αντιθέτως
Απ’ τον περήφανο Περικλή, θα γενούν
Ένα με […] όσους παραδίνονται,
Κείνους που θα ενωθούν σαν ένα υγρό εντός
Του μέγιστου υγρού, χαμένη η μορφή,
Κομμάτια σωρό το άγαλμα.
Οι πλατείες
Είναι οι αγορές τού τότε, σαστισμένες
Απ’ τη συγκέντρωση των έμβιων όντων,
Απ’ το άκουσμα της λέξης, της φλογερής
Εκείνης λέξης τής δημοκρατίας […]
• Φωνή: Amélia Muge / Φωνητικά: Maria Monda, A. Muge, Rui Vaz, José Manuel David, Pedro Casaes
• Βιολί, Βιόλα: Κυριάκος Γκουβέντας / Κλαρινέτο: Κοσμάς Παπαδόπουλος / Κ. μπάσο: António Quintino
Κρουστά: José Salgueiro / Νέυ: Χάρης Λαμπράκης / Πιάνο: Filipe Raposo / Τσέλο: Catarina Anacleto
●
● Ludwig van Beethoven (1770 – 1827): Γερμανός συνθέτης και πιανίστας, κορυφαία μορφή τής μετάβασης από την κλασική στην ρομαντική περίοδο της δυτικής λόγιας μουσικής. Παραμένει ένας από τους συνθέτες με τη μεγαλύτερη φήμη κι επιρροή. ● Η Τρίτη Συμφωνία, σύνθεση μεγάλης κλίμακας, που ολοκληρώθηκε στις αρχές τού 1804, είναι ένα από τα πιο γνωστά του έργα. Αρχικά το αφιέρωσε στον Ναπολέοντα Buonaparte (ο πρωτότυπος τίτλος), πιστεύοντας πως ενσάρκωνε τα δημοκρατικά και αντι-μοναρχικά ιδεώδη τής Γαλλικής Επανάστασης. Έσχισε την αφιέρωση, όταν έμαθε ότι ο Ναπολέων είχε αυτοανακηρυχτεί αυτοκράτορας. Η παρτιτούρα εκδόθηκε το 1806 με τον ιταλικό τίτλο Sinfonia Eroica, composta per festeggiare il sovvenire di un grande Uomo (Ηρωική Συμφωνία, που συνετέθη για να τιμηθεί η μνήμη ενός σπουδαίου Άνδρα). Όταν ο Beethoven έμαθε πως ο Ναπολέων πέθανε (1821), είπε, Έγραψα τη μουσική γι’ αυτό το λυπηρό γεγονός πριν από 17 χρόνια, αναφερόμενος στη δεύτερη κίνηση, Marcia funebre, πένθιμο εμβατήριο, Adagio assai, πολύ αργά, Sotto voce, χαμηλόφωνα: η σκόπιμη ελάττωση της έντασης της φωνής για έμφαση, δίνοντας την εντύπωση πως θα ακουστεί μια αλήθεια που θα ξαφνιάσει, σοκάρει, ή προσβάλλει. Στη μουσική, είναι η δραματική μείωση της έντασης, φωνών ή οργάνων – όχι απαραίτητα pianissimo, αλλά οπωσδήποτε χαμηλόφωνα.
● Αλεξάνδρεια: ιδρύθηκε περί το 331 ΠΚΕ από τον Μέγα Αλέξανδρο κι έγινε σπουδαίο κέντρο τού ελληνιστικού πολιτισμού. Ήταν περίφημη για τον Φάρο της (στο ομώνυμο νησάκι), ένα από τα Επτά Θαύματα του Αρχαίου Κόσμου, και για τη Μεγάλη Βιβλιοθήκη της, τη μεγαλύτερη της αρχαιότητας, που κάηκε επανειλημμένα από Ρωμαίους, Βυζαντινούς και Άραβες. Η καταστροφή της έγινε σύμβολο του αφανισμού τής γνώσης και του πολιτισμού. Ήταν τμήμα ενός μεγάλου ερευνητικού ιδρύματος, του Μουσείου, όπου σπούδασαν πολλοί κορυφαίοι άνθρωποι του πνεύματος της αρχαιότητας: Αρχιμήδης, Ευκλείδης, Αρίσταρχος, Κτησίβιος, Ερατοσθένης, Ίππαρχος, Ήρων… Τα συγγράμματα ήταν κυρίως πάπυροι: υπολογίζονται σε 40.000 ως 400.000 στην ακμή της. Όταν έπαψε να υπάρχει η Μεγάλη Βιβλιοθήκη, οι λόγιοι πήγαιναν σε μια θυγατρική σε έναν ναό, το Σεραπείον, που βρισκόταν σε άλλο σημείο τής πόλης. ● Ο ναός και τα τα λείψανα της βιβλιοθήκης λεηλατήθηκαν και κάηκαν από τον στρατό και φανατικούς χριστιανούς, βάσει διαταγμάτων τού αυτοκράτορα Θεοδόσιου και του πάπα Θεόφιλου το 391. Στην Ιστορία τής Παρακμής και Πτώσης τής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας τού Edward Gibbon, ο Θεόφιλος περιγράφεται ως ο αιώνιος εχθρός τής ειρήνης και της αρετής, ένας θρασύς, κακός άνθρωπος, που τα χέρια του ήταν μολυσμένα πότε με χρυσάφι και πότε με αίμα. ● Το “Κράτος τού Τρόμου” στην Αλεξάνδρεια έφτασε στο αποκορύφωμά της το 415 με τη στυγερή δολοφονία τής φιλοσόφου, μαθηματικού και αστρονόμου Υπατίας, που υποκίνησε ο Κύριλλος, ανιψιός και διάδοχος του Θεόφιλου, προβεβλημένος ως Πατέρας και Διδάσκαλος της Εκκλησίας, που επιπλέον ανακηρύχθηκε “άγιος” (όλων των χριστιανικών δογμάτων)! Ο Σωκράτης Σχολαστικός, χριστιανός ιστοριογράφος τής εποχής, στην Εκκλησιαστική Ιστορία του αποκαλύπτει πως ο Κύριλλος υποκίνησε έναν όχλο 500 φανατικών μοναχών, δαιμονισμένων “από λυσσαλέο και μισαλλόδοξο ζήλο… Της έστησαν ενέδρα [της Υπατίας] την ώρα που επέστρεφε σπίτι και, σέρνοντάς την από την άμαξά της, την πήγαν στην εκκλησία που ονομάζεται Καισάρειον [το αρχηγείο τού Κυρίλλου], όπου την ξεγύμνωσαν, και στη συνέχεια τη δολοφόνησαν με όστρακα [θραύσματα αγγείων]. Αφού έκαναν το σώμα της κομμάτια, πήραν τα κατακρεουργημένα της μέλη σε ένα μέρος που λέγεται Κιναρών, και εκεί τα έκαψαν”.

Κλεισθένης
● Δημοκρατία (επί της ουσίας, λαοκρατία, από τις λέξεις δῆμος, λαός, και κράτος, εξουσία): σύστημα διακυβέρνησης, που επινοήθηκε στην κλασική Ελλάδα, όπου οι πολίτες ασκούν την εξουσία άμεσα, όχι μέσω αντιπροσώπων. Η πρώτη δημοκρατία στον κόσμο εγκαθιδρύθηκε στην Αθήνα το 508 ΠΚΕ επί Κλεισθένη ως άμεσο, συμμετοχικό σύστημα, με τους πολίτες να ψηφίζουν απευθείας τη νομοθεσία και τα νομοσχέδια, ενώ όσοι είχαν επιλεγεί για κάποιο αξίωμα ενεργούσαν συλλογικά. Η επιλογή γινόταν κυρίως με κλήρο κι όχι με εκλογές, επειδή σε αυτές ευνοημένοι ήταν (και είναι) συνήθως οι πλούσιοι, οι ευγενείς, οι μορφωμένοι, οι ρήτορες, οι διάσημοι και οι ωραίοι. Η κλήρωση θεωρήθηκε ως το πιο δημοκρατικό μέσο για να αποτραπεί η διαφθορά με την εξαγορά ψήφων και για να δοθεί στους πολίτες μια μοναδική μορφή πολιτικής ισότητας. Με τον τρόπο αυτό όλο και πιο πολλοί ασχολούνταν με την πολιτική, κυβερνώντες και κυβερνώμενοι εκ περιτροπής, όπως έγραψε ο Αριστοτέλης. Οι αξιωματούχοι που επιλέγονταν με εκλογές κι όχι με κλήρωση (προερχόμενοι συνεπώς από τις ανώτερες τάξεις) ήταν οι δέκα στρατηγοί, λόγω της εμπειρίας που έπρεπε να έχουν σε πολιτικά και στρατιωτικά ζητήματα, όπως και όσοι ήταν υποχρεωμένοι να διαχειρίζονται μεγάλα χρηματικά ποσά: τυχόν υπεξαίρεση ήταν δυνατόν να αναπληρωθεί από την περιουσία τους. Η περιφρόνηση που οι πρώτοι δημοκράτες ένιωθαν γι’ αυτούς που δεν συμμετείχαν στην πολιτική είναι προφανής στη λέξη idiot, από την αρχαία ελληνική ἰδιώτης, δηλαδή κάποιος που δεν συμμετέχει ενεργά στην πολιτική. Δεν λέμε πως ο άνθρωπος που δεν ενδιαφέρεται για την πολιτική κοιτάει τη δουλειά του, διακήρυξε ο Περικλής. Λέμε πως δεν έχει καμιά δουλειά εδώ. ● Περικλής (± 495 – 429 ΠΚΕ): εξέχων πολιτικός, ρήτορας και στρατηγός, μεταξύ τών Περσικών πολέμων και του Πελοποννησιακού, που το όνομά του συνδέθηκε με τον Χρυσό Αιώνα τής Αθήνας.
23. Μια αρχή
– Hélia Correia / Amélia Muge
• Ενορχήστρωση: António José Martins, Filipe Raposo
Τα όπλα μας ποια θα είναι, αν όχι αυτά
Που βρίσκεις μέσα στο σώμα: πρώτα η σκέψη,
Η ιδέα τής πόλης, λυτρωμένη
Από στρεβλώσεις, η έννοια της εστίας
Και της φιλοξενίας και κοσμοβοής
Μετά απ’ αυτά θα ’ρθεί το ποίημα, μετά
Απ’ αυτά θα ’ρθεί το σύνολο των έργων
Και παρέργων τού ανθρώπου, μια αρχή.
• Φωνή: A. Muge / Φωνητικά: Maria Monda • Βιολί, Βιόλα: Κυριάκος Γκουβέντας
Κ. μπάσο: António Quintino / Κρουστά: José Salgueiro / Νέυ: Χάρης Λαμπράκης
Πιάνο: F. Raposo / Τσέλο: Catarina Anacleto
●
● Πόλις κατά λέξη σημαίνει πόλη, εννοώντας κυρίως το σύνολο των πολιτών της μάλλον παρά την έκτασή της, καθώς και τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις ενός πολίτη. Ο ελληνικός όρος που αναφέρεται στο σύνολο των αστικών κτηρίων και χώρων είναι το ἄστυ. Πριν από τη Ναυμαχία τής Σαλαμίνας λ.χ., οι Πέρσες κατάφεραν να καταλάβουν το άστυ των Αθηνών, όχι όμως και την πόλη, αφού οι πολίτες επιβιβάστηκαν στα σκάφη τού αθηναϊκού στόλου κι έφυγαν. Στη σύγχρονη ιστοριογραφία, η λέξη πόλις υποδηλώνει μια ελληνική πόλη-κράτος, παρόλο που ο όρος αυτός είναι ανεπαρκής. Οι ελληνικές πόλεις δεν ήταν σαν τις φοινικικές πόλεις-κράτη, που κυβερνιόνταν από κάποιον βασιλιά ή μια μικρή ολιγαρχία, με τους κατοίκους τους να είναι απλώς υπήκοοι. Έτσι ο όρος πόλις κατέληξε να σημαίνει κράτος: πολιτεία στα ελληνικά σημαίνει πόλη, αλλά και κράτος, ρεπούμπλικα (το αντίθετο της μοναρχίας), πολίτευμα, διοίκηση, διακυβέρνηση, κλπ. ενώ πολίτευμα σημαίνει και καθεστώς. Για να μην αναφερθούμε στην πολιτική και τον πολιτισμό…

Η Βιβλιοθήκη τής Αλεξάνδρειας στη μεγάλη της ακμή
Like this:
Like Loading...